Anne-Baba Tutumları

Çocuklarda Kişilik Bozukluklarına Neden Olan Anne-Baba Tutumları

ŞİDDETLİ RET EDİCİ ANA BABA TUTUMU

 

Şiddetli ret edici modelde ki ailelerde çocukların söz hakları yoktur, çocukların kişilik yapıları, zeka düzeyleri beğenilmez. Çocuğa karşı sürekli hayır kelimesini kullanan büyükleri çocuğun kişilik gelişimini, hayatı algılayışlarını, özgürlük ve bağımsızlık duygusunu dikkate almaz.

 

Reddedici tutumla yetişen çocukların özellikleri

 

-Kaygılı ve kendine güvensizdir

-Tutarsız, kararsız, sıkıntılıdır.

-Suçluluk duygusu yoğun bir şekilde yaşanır.

-İnsanlarla arası ilişkilerde başarısızdır, eş bulmakta zorlanır.

-Saldırgandır, isyankardır, sürekli çatışma halindedir.

-İnsanların haklarına saygı göstermezler.

 

KAYITSIZ VE PASİF ANNE BABA TUTUMU

 

Pasif ve kayıtsız ebeveyn, çocuğun davranışları karşısında “ilgisiz ve kayıtsız” davranışlar sergileyen anne babadır. Bu tutum içindeki anne babalara göre çocukların davranışlarını hoş görmek gerekir. Bu tutumda ki anne babalar hoşgörü ile ilgisizliği karıştırmaktadır. Çocuğun yanlış ya da doğru yapması aileler için önemli değildir. Bu tip ailelerde çocuk fiziksel ve duygusal yalnızlığa itilmektedir.

 

İlgisiz kayıtsız tutumla yetişen çocukların özellikleri

 

-Çocuk dikkat çekmek için saldırgan ve huysuz davranabilir.

-İnsanlarla ilişki kurmanın temeli aile olduğu için, bu temelden yoksun yetişen çocuk iletişimde yetersiz kalmaktadır.

-Sözlü iletişim yetersizliğinden dolayı dil gelişiminde gecikme, konuşma bozuklukları ortaya çıkabilir.

-Özgüven eksikliği yaşabilir.

-Hayata karşı kaygısız ve yetersizlik duyguları besler.

 

BASKICI, OTORİTER, KATI VE SIKI ANNE BABA TUTUMU

 

Çocuğu sürekli baskı altında, bir amaç için yetiştirmeye çalışan, onun isteklerini dikkate almayan bit tutum içinde olan aile modelidir. Çocuğun sorumluluk almasına müsaade edilmez, hayatının tüm ipleri ailelerin elindedir. Çoğunlukla anlayışsız, hoşgörüsüz, katı ve baskıcı bir tutum içindedirler. Bu aile de disiplin adı altında bazen farkına vararak bazen de farkına varmadan baskı uygulanır. Çocukların en küçük hataları bile sert bir şekilde karşılanır.

 

Otoriter bir ailede yetişen çocukların özellikleri

 

-Stresli, saldırgan, tedirgin çocuklardır

-Kendilerine güvensizdirler.

-Sessiz çekingen başkalarının etkisinde kolayca kalabilen çocuklardır, genelde başkaların kararlarını uygularlar.

-Sürekli eleştirildiği için aşağılık duygusu geliştirebilir, suçluluk duygusuna sahipler.

-Dış kontrol etkisinde oldukları için yaşamları sanki kendi yaşamları değil de çevrelerinin yaşamlarıymış gibi hissederler.

 

DENGESİZ, KARARSIZ VE TUTARSIZ ANNE BABA TUTUMU

 

Çocukların davranışlarına farklı zamanlarda farklı şekillerde yaklaş aile tutumudur. Bu durum daha çok anne veya babanın o anki psikolojik durumu ile ilintilidir. Genel ” babanın iyi saatine denk getirelim” cümlesinin kurulduğu ailelerdir. Bu durumda çocuk neyin doğru neyin yanlış olduğunu anlayamamaktadır. Çünkü ailenin psikolojik durumuna göre çocuğa karşı tavrı değişmektedir. Toplumumuzda anne babaların çocuklar hakkındaki tutarsız ve ayırımcı davranışlarından bir başkası ise kız erkek çocuk ayrımıdır. Genelde erkek çocuklar kız çocuklara oranla daha ayrıcalıklıdır. Bu durum genellikle kız çocuklarının silik, çekingen, korkak olmalarına neden olur.

 

Dengesiz ve kararsız tutumla yetişen çocukların özellikleri

 

-Aşırı saldırgan veya çekingen olabilirler.

-Kaygılı, güvensiz bir kişilikte olabilirler.

-Büyüdüklerinde karşısındaki insanlara güven duymaz, yalnızlık hissederler.

-Tutarsız ve kararsız bir kişilik sergilerler.

-Karar vermekte güçlük yaşarlar.

 

SERBEST ANNE BABA TUTUMU

 

Bu ailelerde amaç çocuğun özgür olması ve sınırsız hoşgörülü ile yetiştirilmesidir. Çocuğun davranışlarına hiçbir şekilde kısıtlama getirilmez. Çocuk bir başkasına zarar verebilir, birine hakaret edebilir, ders çalışmayabilir, yemek yemeyebilir ama anne baba çocuğa yaptırım uygulamaz, çocuk tamamen istediği şekilde davranır. Bu tutum bir ailede sürekli olmasa da bazen çevremizde görebiliriz. Örneğin bir çocuğunun yanlış yaptığını bilmesine rağmen müdahale edilmeyen, yaptırım uygulanmayan durumlar gözlemişizdir. Eve gelen misafire tükürmekten tutunda çeşitli hakaretlere varan kelimeler kullanan çocukların genelde gülerek karşılanması, çocuk işte deyip geçiştirilmesi bu tutuma örnek teşkil eder.

 

Serbest tutumla yetişen çocukların özellikleri

 

-Herkes onlara hizmet için vardır,

-Her yerde, her zaman istekleri olmalıdır.

-Toplumsal kurallarla karşı karşıya kaldıklarında hayal kırıklığına uğrarlar

-Bencil, saygısız ve şımarıktır.

-Emir kipi ile konuşmayı çok severler.

-Toplumun vermediği hakları kendilerine tanımaya çalışırlar

 

 

 

 

MÜKEMMELİYETÇİ ANNE BABA TUTUMU

 

Mükemmeliyetçi anne babalar çocuklarından her şeyin en iyisini bekler. Çocuklar onlar için başkaları ile kıyaslanacak, sürekli özellikler yüklenecek, başka insanların beğenisini kazanacak, çok bilgili, iyi resim yapan, iyi müzik yapan iyi satranç oynayan, bir nesneden öteye geçemez. Çünkü çocukların beklentileri önemli değildir önemli olan ailenin çocuktan beklentileridir. Bu tutumda olan anne babalar çocuklarını oldukları gibi kabul etmezler, her alanda çocuklarının kapasitelerini zorlarlar.

 

Mükemmeliyetçi ailelerde yetişen çocukların özellikleri

 

-Genel davranışları siyah veya beyazdır. Bu çocukların gri tonları yok olur. Örneğin ya çok titiz yada çok dağınık olurlar.

-Kendilerine güvenleri yoktur

-Başarısızlık onlar için kabul edilemez.

-Okulda en büyük başarısızlıklarını grup çalışmasında yaşar, gruptakilerden kendisi gibi yapmalarını bekler, karşılık alamayınca gruba adapte olamaz.

-Eş seçimi ve olası bir evliliği yürütmekte zorlanırlar.

-Kendilerini yaşamaktan çok toplumsal kurallara bağlı, dış kontrol odaklı ve ahlak düzeyleri

-İş yaşamlarına çok sert ve yalnızdırlar.

 

AŞIRI KORUYUCU ANNE BABA TUTUMLARI

 

Bu ailelerde çocuğa gerekenden daha fazla özen gösterilir. Çocuk üstüne titrenilmesi gereken bir çiçek gibi sürekli korunmak, bir koruma çemberi içinde yaşamaktadır. Koruyucu tutum ailenin tümde olmasına rağmen daha çok anne ve çocuk arasında gözlenir. Geç kavuşulan, aşırı istenilen, tek çocuk, tek erkek veya kız çocuk gibi çocuklar genellikle abartılmış bir şekilde, gerçek sınırları aşmış bir koruma çemberinde olurlar. Anne babalar çocuklarını el bebek gül bebek büyütürler. Genellikle bu tür çocuklar erken konuşup geç yürürler. Çünkü aile zarar gelmesin diye adeta kucaktan indirmez, tek başına bırakılmaz sürekli desteklenir.

 

Korucu tutumla yetişen çocukların özellikleri

 

-Çevreye bağımlı, dış kontrol odaklı, özgüveni eksik olurlar.

-Sosyalleşemezler.

-Toplumla uyum göstermezler, toplumun onlara uymasını beklerler.

-Kendini gruba kabul ettirmekte zorlanırlar.

-Kararsız olurlar, risk almazlar.